27. Artificial Reproduction in Plants (विरुवामा हुने कृत्रिम प्रजनन)

• LAYERING (लेयरिङ): माऊ विरुवाका हाँगाहरुमा कृतिम तरिकाले जराको विकास गर्ने विधिलाई लेयरिङ भनिन्छ । फलफुलका विरुवाहरुमा यो विधिवाट धेरै विरुवा बनाउन सकिन्छ।

लेयरिङका प्रकारहरुः

1. simple layering (साधारण लेयरिङ): 
2. compound layering (कम्पाउन्ड लेयरिङ):
3. Tip layering (टिप लेयरिङ):
4. mount or stool layering ( माउन्ट लेयरिङ वा स्टुल लेयरिङ):
5. Air layering (एयर लेयरिङ):

• GRAFTING (ग्राफ्टिङ): विरुवाको दुई भिन्दाभिन्दै भागलाई जोडेर वा गाँसेर नयाँ विरुवा उत्पादन गरिने विधिलाइ ग्राफ्टिङ भनिन्छ। 

stock(स्टक): ग्राफ्टिङमा प्रयोग गरिने विरुवाको माथिल्लो भागलाई सायन भनिन्छ। 

scion (सायन): ग्राफ्टिङमा प्रयोग गरिने विरुवाको तल्लो भागलाई स्टक भनिन्छ। 

ग्राफ्टिङका  प्रकारहरु

1. whip grafting:
2. tongue grafting:
3. Cleft grafting:

• TISSUE CULTURE (टिस्यु कल्चर): विरुवाको स्वस्थ्य र जिवाणु वा विषाणु रहित कोष तथा तन्तुलाई कृतिम माध्यम वा प्रयोगशालामा विकास गरि नयाँ विरुवा उत्पादन गर्ने विधीलाई टिस्यु कल्चर भनिन्छ। 

विरुवाका केही हर्मोनहरुः 

• IBA (आई. बि. ए.): Indole-3 Butyric Acid
• Auxin (अक्जिन)
• Cytokinins (साईटोकाईनिन)
• Gibberellins (जिबरेलिन्स)
• Salicyclic acid (स्यामिसाईक्लिक एसिड)
• Abscisic acid (एबस्सिसिक एसिड)
• Jasmonates (जस्मोनेट्स)